Tablica przy wejściu

START
– Chodź ze mną na spacer do lasu!

1. Pospaceruj z Wiewiórem!

– Cześć! Nazywam się Rudzielec i jestem wiewiórką.
Mieszkam tutaj, w lesie Brunnsskogen.
Pospaceruj ze mną po lesie.
Pokażę Ci parę ciekawych miejsc.
A oprócz tego poznasz kilku moich przyjaciół.

Oznaczony na biało szlak przyrodniczy ma długość 1,3 km.
Prowadzi częściowo przez mocno pagórkowaty teren i trzeba na nim czasem obchodzić wystające z ziemi korzenie lub głazy. Zaczyna się od stromych schodów prowadzących na wzgórze Uvberget, dalej prowadzi przez las do jeziora Trollsjön, przez ścieżkę Rävahiet i z powrotem w to miejsce.
Wyczul swoje zmysły i ciesz się fantastycznym światem przyrody w lesie Brunnsskogen.

2. Hotel dla owadów

– Owady są niesamowite!
A do tego ważne dla leśnych zwierząt i roślin oraz dla ludzi.
Motyle, trzmiele i dzikie pszczoły zapylają rośliny, dzięki czemu
później wyrastają z nich owoce i nasiona.
Na przykład jabłka, truskawki i wiśnie.
Pycha! Uwielbiam orzechy i nasiona!
Spróbuj zauważyć jakieś owady wokół siebie!

Możemy pomóc wielu zagrożonym gatunkom owadów, budując im domki, w których mogą zamieszkać.
Dzikie pszczoły lubią otwory o różnych rozmiarach.
Każdy z nich powinien mieć głębokość przynajmniej pięciu centymetrów.
Możemy też zadbać o rośliny, które lubią różne owady, na przykład drzewa owocowe i kwiaty łąkowe.
Właśnie na nich owady zdobywają jedzenie w postaci słodkiego nektaru i pyłku.

Opis ilustracji:
Murarka ogrodowa często pojawia się w ogrodach i chętnie mieszka w hotelach dla owadów.

3. Paprotka zwyczajna – zamiast nasion ma zarodniki

Paprotka zwyczajna to niewielka paproć.
Jest zielona przez cały rok, nawet w zimie.
Często rośnie na skałach i górach.
Jej korzeń jest jadalny, ale ma gorzko-słodki smak, trochę przypominający lukrecję.
Ale my, wiewiórki, nie przepadamy za nim. Fuj!
W dawnych czasach ludzie używali go jako lekarstwa na kaszel.
Na spodniej stronie liści widać często małe brązowe plamki.
To zarodniki – czyli nasiona paprotki.
Są one roznoszone przez wiatr, dzięki czemu paprotki mogą rosnąć w nowych miejscach.
Spróbuj odkryć brązowe plamki z zarodnikami!

Opis ilustracji:
Paprotka zwyczajna

4. Wzgórze Uvberget

– My, wiewiórki, nie boimy się wysokości.
Uwielbiamy siedzieć wysoko na drzewach kołyszących się na wietrze.
Jednak jesteśmy bardzo ostrożne na otwartych przestrzeniach, takich, jak ta tutaj.
Może tu się pojawić ktoś, kto chciałby nas zjeść.
Na przykład puchacz.
Tam jest jeden!
Widzisz go?
Lepiej popędzę przodem, do zobaczenia później!

Wzgórze widokowe Uvberget ma 30 metrów wysokości.
Jeśli spojrzysz na północ, zobaczysz centrum miasta Ronneby i starą wieżę ciśnień. Na południu widać hotel Brunnshotellet i park wodny Äventyrsbadet. A na wschodzie, między drzewami, można zobaczyć centrum turystyczno-przyrodnicze Naturum.

Opis ilustracji:
Puchacz jest największą sową w Europie.
Poluje w nocy, a jego największym przysmakiem są myszy i szczury.

5. Świerk i ochojnik świerkowo-modrzewiowy

– Świerk jest najczęściej występującym drzewem w Szwecji.
I nam, wiewiórkom, bardzo się to podoba.
Dlaczego? Bo świerki mają szyszki z pysznymi nasionkami.
A ja mogę zjeść ich całą masę!
Szczególnie w zimie, kiedy trudno jest znaleźć jagody, grzyby i owady, które tak bardzo uwielbiamy.
Niestety wydłubywanie nasionek z szyszek sosny jest trudne, bo są głęboko schowane.
Jeśli zjem nasionka z 30 świerkowych szyszek jednego dnia, to naprawdę się najem i mój brzuszek będzie pełny do następnego rana.

Jeśli przyjrzysz się bliżej świerkowym gałęziom, może uda Ci się zobaczyć niewielkie kulki przypominające szyszki. Wyglądają jak małe owoce ananasa i nazywa się je „galasami” (ale ja mówię na nie „ananaski”).
To jest „przedszkole” ochojników świerkowo-modrzewiowych.
Każda mała szyszka staje się domem dla ponad stu mszyc.
Latem mszyce dorastają i rosną im skrzydła.
Następnie wyruszają w poszukiwaniu modrzewi, które będą ich nowym domem aż do jesieni.

6. Borówki czarne i brusznice – bogactwo lasu

– Uwielbiam borówki! Niektórzy mówią na nie też „jagody”.
Borówki brusznice też są dobre, ale trochę kwaśne.
I borówki czarne, i brusznice są bardzo odżywcze.
Jeśli będziemy je jeść, staniemy się silniejsi i zdrowsi.
Czy widzisz różnice między liśćmi obu gatunków?
Liście borówki czarnej są cienkie i opadają z krzaczków jesienią.
Liście borówki brusznicy są grube i twarde, a do tego trzymają się gałązek nawet w zimie.

Opis ilustracji:
Borówki czarne
Borówki brusznice

7. Martwe drzewa dają życie

– Wielu mieszkańców lasu lubi martwe drzewa.
Aż kipią życiem.
Rosną na nich grzyby, mchy i porosty.
Różne owadów znajduje pożywienie i schronienie wewnątrz ich pni.
Nawet ptaki i nietoperze lubią martwe drzewa.
Dzięcioły budują na nich gniazda i szukają tu owadów do schrupania.
Czy widzisz dzięcioła czarnego na drzewie?

Wiele owadów żyje wyłącznie w martwych drzewach.
Nazywa się je owadami drzewnymi.
Rzadkim gatunkiem owada, który mieszka w lesie Brunnsskogen, jest chrząszcz jelonek rogacz.
Przez 4-5 lat jelonek rogacz żyje jako larwa w pniach martwych drzew, korzeniach i pniakach.
W czerwcu dorosłe chrząszcze wychodzą z nich w poszukiwaniu partnerów.
Martwe drzewa różnych gatunków są niezbędne dla rozwoju leśnego życia.

Opis ilustracji:
Jelonek rogacz
Dzięcioł czarny

8. Sosna zwyczajna – ulubione drzewo kruków

– Doszliśmy właśnie do lasu sosnowego.
Sosny nie potrzebują wiele do życia.
Mogą rosnąć w miejscach, gdzie nie ma zbyt wiele wody ani gleby.
Tak jak tutaj – na szczycie góry.
Ukryte w szyszkach nasiona sosny są bardzo pyszne.
Mniam, mniam!
Spróbuj znaleźć jakieś sosnowe szyszki!

Kruki to ptaki, które lubią leśne życie.
Często budują swoje gniazda wysoko na sosnach.
Kruki są inteligentne i mają jedne z największych ptasich mózgów.
Mogą żyć nawet 15 lat, mając tego samego partnera przez całe życie.
Zwykle pozostają w tym samym miejscu i żyją w nim rok po roku.
Czy widzisz kruka na drzewie?

Opis ilustracji:
Kruk

9. Ptaki lubią domki dla ptaków

– Wielu ptakom ciężko znaleźć dobre miejsca lęgowe.
My, wiewiórki, nie mamy tego problemu, bo budujemy nasze gniazda wysoko na drzewach.
Żeby pomóc ptakom, wy, ludzie, możecie budować domki dla ptaków, które nazywacie też „skrzynkami lęgowymi”.
Różne ptaki potrzebują różnych domków.
Ile ptaków i domków dla nich uda Ci się zauważyć?

Szpak to ptak o ciemnym upierzeniu z pięknym metalicznym połyskiem i białymi kropkami na piórach.
Jest to jeden z pierwszych ptaków wiosennych.
Gniazduje on w pobliżu ludzi i często mieszka w skrzynkach lęgowych.
Szpak jest najbardziej znany ze swojego śpiewu.
Może wydawać z siebie przeróżne dźwięki i chętnie naśladuje inne ptaki.
Na początku jesieni szpaki łączą się w duże stada, czasem liczące nawet kilka tysięcy ptaków, wyglądające jak niewielkie chmury. Potem stadami odlatują na zimę.

Opis ilustracji:
Szpak

10. Jezioro Trollsjön

– My, wiewiórki, nie lubimy pływać.
Futerko wtedy robi się takie mokre i zimne, fe!
Za to ropuchy i zaskrońce, które żyją w tym jeziorze, bardzo lubią wodę.
Ropuchy wskakują do jeziora wczesną wiosną, gdy szukają partnerów.
Mówi się, że mają wtedy gody.
Ich jaja nazywane są „skrzekiem”.
Ropuchy składają skrzek w długich łańcuchach, a żaby – w grudkach.
Potem ropuchy wracają na ląd i żyją wokół jeziora oraz w lesie, a ze skrzeku wykluwają się w jeziorze małe kijanki.

Jezioro Trollsjön otrzymało swoją nazwę, gdy firma Hälsobrunnen AB kupiła te tereny w 1873 roku.
Przedtem jezioro nosiło nazwę Bålebrogölen.
Aby zainteresować tutejszych kuracjuszy jeziorem, postanowiono zmienić jego nazwę na bardziej tajemniczą, Trollsjön, czyli po polsku „Czarodziejskie jezioro”.

Opis ilustracji:
Ropucha zwyczajna
Zaskroniec zwyczajny

11. Borsuk – śpi całą zimę

– Pozdrówcie ode mnie mojego przyjaciela borsuka!
Naprawdę świetnie zna się na kopaniu.
Pod ziemią znajduje smakowite owady i korzonki.
Poza tym, właśnie w ziemi wykopuje swoje nory.
Czasami taka nora jest wielka jak zamek, z otworami na różnych piętrach i wieloma wejściami.
Niektóre z nich są używane od ponad stu lat.
W zimie duże borsucze rodziny zbierają się w norach, żeby zapaść w sen zimowy.
Borsuki przesypiają całą zimę.
My, wiewiórki, tak nie robimy.
Byłybyśmy za bardzo głodne, bo ciągle potrzebne jest nam jedzenie.

12. Lis

– Lisek Chytrusek jest prawdziwym spryciarzem.
Chowam się przed nim, gdy tylko go zobaczę.
Lisy lubią jeść małe zwierzątka, ale na szczęście dla mnie,
niezbyt dobrze się wspinają.
Ty za to możesz przywitać się z figurą przedstawiającą lisa i na niej usiąść.

Wąwóz, przez który wkrótce przejdziesz, został wykonany przez człowieka, troszkę ponad sto lat temu.
Wysadzono tu w powietrze kawałek góry, żeby poprowadzić wodę z jeziora do dużego, starego hotelu Brunnshotellet.

13. Las bukowy Bokskogen – zacieniony i bujny

– Doszliśmy właśnie do lasu liściastego.
W tym miejscu rośnie najwięcej buków.
Lasy bukowe bardzo mi się podobają.
Wiosną wszystko się tu pięknie zieleni, a jesień mieni się wieloma odcieniami koloru pomarańczowego.
Spróbuj tutaj znaleźć jakieś piękne liście!

W lasach bukowych jest często dużo składników odżywczych i wody,
ale niewiele sięga tu promieni słonecznych.
Bukowe liście tworzą gęsty, zielony dach, który przepuszcza bardzo mało światła.
Rośliny rosnące w podszyciu leśnym (czyli na ziemi) rozkwitają wczesną wiosną, zanim z pąków na drzewach wyrosną liście.
Lubią tu rosnąć na przykład zawilec gajowy, przytulia wonna i żywiec cebulkowy.

Opis ilustracji:
Przytulia wonna
Żywiec cebulkowy

14. Dąb – pełen życia

– Dąb jest najpopularniejszym drzewem w lesie.
Stare dęby porasta wiele rodzajów mchów i grzybów, żyją w nich też owady i ptaki.
Często takie drzewa są trochę spróchniałe i dziurawe.
Ale to bardzo dobrze!
W takich miejscach mogą się schować owady, ptaki, nietoperze i my – wiewiórki.
Czy udało Ci się spotkać mojego kolegę, kowalika?
To bardzo szybki i głośny ptaszek, który wygląda jak jakiś bandyta z tą swoją czarną maską na oczach.
Kowalik zwyczajny jest jedynym ptakiem, który może biegać po drzewach do góry nogami.
Kowalik zbiera i chowa żołędzie, żeby mieć jedzenie na zimę.
Tak samo jak my, wiewiórki.
Czy widzisz jakiegoś kowalika na dębie lub wewnątrz niego?

Opis ilustracji:
Kowalik zwyczajny
Żołądź

15. Leszczyna pospolita

– Leszczyna to moje ulubione drzewo!
Zgadniesz, dlaczego?
Właśnie tak! Uwieeeelbiam orzechy laskowe.
Jesienią zbieram ich jak najwięcej, ile tylko mogę, a potem ukrywam je w starych drzewach i pniakach.
Miło je chrupać mroźną zimą.
Bardzo się cieszę, że razem przeszliśmy Wiewiórczy Szlak.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o mnie i o życiu lasu, odwiedź centrum turystyczno-przyrodnicze Naturum.
Do zobaczenia!

Gatunki/ilustracje

1. Murarka ogrodowa

2. Paprotka zwyczajna

3. Puchacz zwyczajny

4. Szyszka świerkowa

5. Galas ochojnika świerkowo-modrzewiowego

6. Borówki czarne na gałązce

7. Borówki brusznice na gałązce

8. Dzięcioł czarny

9. Jelonek rogacz

10. Szyszka sosnowa

11. Kruk

12. Szpak

13. Ropucha zwyczajna

14. Zaskroniec zwyczajny

15. Przytulia wonna

16. Żywiec cebulkowy

17. Kowalik zwyczajny

18. Żołądź

19. Gałązka leszczyny z orzechami laskowymi

20. Pachnica dębowa